تاریخچه استان البرز

استان البرز سی و یکمین استان‌ ایران می باشد. در جلسه­ی هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۱۳۸۸ خورشیدی، لایحه تأسیس این استان تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۷/۴/۱۳۸۹ استان البرز به صورت رسمی شکل گرفت. در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان درنظر گرفته شده‌ است. این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب تهران و در حوزه­ ی استحفاظی استان تهران قرار گرفته که با جمعیتی بالغ بر ۱،۹۷۳،۴۷۰ نفر، پنجمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و تبریز محسوب می‌گردد.

موقعیت جغرافیایی و مشخصات کلی استان 

استان البرز با وسعتی حدود ۵۱۴۲ کیلومتر مربع با مختصات جغرافیایی بین ۳۵ درجه و۳۱ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۲۱ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و۳۰ دقیقه طول شرقی واقع شده است. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب شرقی به استان تهران، از جنوب غربی به استان مرکزی، از غرب به استان قزوین و از شرق به استان تهران محدود است. استان البرز بین خط‌ الرأس چین‌خوردگی البرز مرکزی و حاشیه غربی دشت کویر واقع شده و به این ترتیب آب و هوای استان عمدتاً متأثر از عامل ارتفاع می‌باشد. ۸۱/۰ درصد از سطح استان را جنگلها تشکیل می دهند همچنین مراتع ۳/۷۲ درصد از وسعت استان را شامل می شود و ۸/۰ درصد وسعت استان نیز بیابانی است.۵ /۵۰ درصد مراتع دارای پوشش خوب، ۸/۳۳ درصد مراتع دارای پوشش متوسط و ۶/۱۵ درصدمراتع دارای پوشش فقیر است.

مساحت حوزه‎‎‎‎های آبخیز و اراضی کشاورزی، شهری و سطوح بیابان استان البرز ۵۳۴۸۰۹ هکتار است که در تقسیم‎بندی کلی شامل حوزه آبخیز سدهای موجود (سد امیرکبیر)، حوزه آبخیز سد سفید رود و حوض آبخیز داخلی می‎باشد. حوزه آبخیز سدهای استان با مساحت ۳۰۸۰۶۴ هکتار شامل حوزه آبخیز سد امیرکبیر (کرج) و سد سفید رود معادل ۱۷/۳۹ درصد مساحت حوزه‎های آبخیز استان می‎باشد. مساحت حوزه آبخیز سد کرج۸۴۸۹۴ هکتار بوده و مساحت حوزه آبخیز سدسفید رود در استان البرز ۱۲۳۱۷۲ هکتار است که ۶۹/۰ درصد از مساحت کل حوزه سد سفیدرود بوده و شامل سد طالقان به مساحت ۹۴۴۰۲ هکتار و زیر حوزه‎های پایین‎دست طالقان به مساحت ۲۸۷۷۰ هکتار می‎باشد. حوزه‎های آبخیز داخلی به انضمام اراضی کشاورزی، شهری و سطوح بیابان با وسعت ۳۲۶۷۴۵ هکتار شامل حوزه‎های داخلی و شهری است که ۸۳/۶۰ درصد مساحت حوزه‎های آبخیز استان را شامل می‎شود.

تقسیمات جغرافیایی

استان البرز به مرکزیت کرج، متشکل از ۶ شهرستان می باشد. شهرستان کرج، ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان، اشتهارد و فردیس شهرستان های این استان می باشند.

شهرستان کرج با مساحت ۱۴۰۶ کیلومتر مربع به مرکزیت شهر کرج، دارای دو بخش، ۶ دهستان، ۶ شهر و ۷۴ آبادی دارای سکنه ‌است. بخش مرکزی شهرستان کرج مشتمل بر دهستان­های محمدآباد، کمال آباد و گرمدره می­باشد و شهرهای کرج، گرمدره، کمالشهر، ماهدشت و محمدشهر می­باشد. بخش آسارا مشتمل بر دهستان های آسارا، نساء و آدران و شهر آسارا می­باشد.

 

شهرستان طالقان با مساحت ۱۱۲۴ کیلومترمربع به مرکزیت طالقان، دارای دو بخش، چهار دهستان، یک شهر(طالقان) و ۸۳ آبادی دارای سکنه است. بخش مرکزی طالقان شامل دهستان پائین طالقان و دهستان میان طالقان و شهر طالقان می باشد. بخش بالا طالقان نیز شامل دهستان جوستان و دهستان کناررود می باشد.

شهرستان اشتهارد با مساحت ۷۹۰ کیلومترمربع به مرکزیت شهر اشتهارد، دارای دو بخش، چهار دهستان، یک شهر (اشتهارد) و ۴۸ آبادی دارای سکنه است. بخش مرکزی اشتهارد شامل دهستان ایپک و دهستان صحت آباد و شهر اشتهارد می باشد. بخش پلنگ آباد نیز شامل دهستان های پلنگ آباد و جارو می باشد.

 

شهرستان فردیس با مساحت ۷۷ کیلومترمربع به مرکزیت شهرفردیس، دارای دو بخش، چهار دهستان، دو شهر(فردیس و مشکین دشت) و ۷ آبادی دارای سکنه است. بخش مرکزی شهرستان فردیس شامل دهستان فردیس و دهستان وحدت و شهر فردیس می باشد. بخش مشکین دشت نیز شامل دهستان مشکین آباد و دهستان فرخ آباد و شهر مشکین دشت می باشد.­